قارچ، چتر سلامت


 





 
سابقه استفاده از قارچ‌ها به‌عنوان دارو و غذا به چند هزار سال پيش برمي‌گردد. در متون پزشکي چين باستان آمده که هنگامي که کارگران دچار زخم‌هايي روي پاهايشان مي‌شدند از قارچ براي درمان آن استفاده مي‌کردند. اين در حالي است که دست کم بعد از هزار سال آثار درماني قارچ‌ها (از قبيل پني‌سيلين) کشف شد. در کوهستان‌هاي زاگرس و مناطق عشايري کشور خودمان نيز مردم از قارچ‌هاي کوهي به عنوان يک ماده غذايي بسيار لذيذ استفاده مي‌کردند و خشک شده آن را در درمان بيماري‌هاي انگلي مصرف مي‌نمودند. قارچ‌هاي خانواده پلوروتوس (صدفي) داراي ماده لووستاتين هستند که در جهت كاهش کلسترول خون تجويز مي‌شود البته ساير قارچ‌هاي اين خانواده نيز همانند ميتاكه و شيتاكي كه از اقلام دارويي طب چيني است، كاربرد وسيعي در اروپا و آمريكا پيدا كرده است.
از نظر ارزش غذايي قارچ‌ها شامل مواد مغذي مختلفي هستند که در زير به آنها اشاره مي‌کنيم:
پروتئين: قارچ‌هاي خوراكي، به خصوص قارچ تازه حاوي مقادير فراوان پروتئين مورد نياز بدن است كه از اين نظر ميزان پروتئين آن حدود 2 برابر پروتئين اغلب سبزي‌ها و ساير حبوبات مي‌باشد. پروتئين قارچ از لحاظ اسيدهاي آمينه موجود در آن جزو غني‌ترين پروتئين‌ها محسوب شده و از لحاظ ارزش غذايي در حد فاصل پروتئين گوشت و پروتئين گياهي قرار دارد.
از طرفي پروتئين قارچ به دليل داشتن مقادير فراوان آب و رطوبت نسبت به سبزي‌ها و حبوبات بسيار مطبوع و قابل هضم است به طوري كه 70 تا 90 درصد قابليت هضم‌پذيري دارد. به طور كلي ارزش بالاي پروتئين قارچ و قابليت هضم‌پذيري بالاي آن باعث شده كه مصرف آن براي سالمندان و سالخوردگان بسيار توصيه شود.
كالري: همان‌طور كه مي‌دانيد كربوهيدرات‌ها يكي از مهم‌ترين منابع انرژي براي بدن هستند. قارچ‌هاي خوراكي به علت داشتن 2/4 درصد كربوهيدرات قادرند، انرژي بالايي را توليد كنند.
چربي: يكي از مهم‌ترين ويژگي‌هاي قارچ كه باعث شده متخصصان تغذيه آن را بسيار توصيه كنند درصد كم چربي آن است. قارچ‌هاي خوراكي داراي درصد بسيار كمي از چربي هستند كه اين مقدار در حدود 1 تا 3 درصد وزن تر آن مي‌باشد. بنابراين كساني كه از رژيم غذايي لاغري در برنامه غذايي‌شان استفاده مي‌كنند مي‌توانند از قارچ بهره ببرند و به هيچ وجه نگران بالا رفتن چربي خون‌شان نباشند.
ويتامين: مصرف روزانه 100 گرم قارچ خوراكي نياز بدن به ويتامين c را برطرف مي‌كند. علاوه بر اين قارچ تازه منبع سرشاري از ويتامين‌هاي خانواده B شامل ريبوفلاوين، نياسين واسيدپانتوتنيک، ويتامين B6 و ترکيباتي مانند فليت (folate)، تيامين و... است.
عناصر معدني: عناصر معدني موجود در قارچ در مقايسه با سبزي‌ها و ميوه‌ها هم از كيفيت بهتري برخوردار هست، هم از نظر كميت در سطح بسيار خوبي قرار دارد. قارچ خوراكي داراي ميزان چشم‌گيري پتاسيم، آهن و مس است و قادر است فسفر مورد نياز بدن را به طور كامل تامين كند. كلاهك قارچ سرشار از فسفر است.

در زمستان قارچ‌ بخوريد
 

قارچ استخوان‌ها را تقويت مي‌كند و كمبود ويتامين D را برطرف مي‌‌نمايد. پرتو خورشيد در بدن ويتامين D توليد مي‌كند اما در زمستان بدن اين وضعيت را ندارد و نمي‌تواند از پرتو خورشيد به خوبي استفاده كند. پس در زمستان خوردن قارچ توصيه مي‌شود زيرا ويتامين D موجود در قارچ سبب جذب كلسيم در روده شده و بلافاصله در استخوان‌ها به مصرف مي‌رسد. در ضمن با توجه به وجود ويتامين‌هاي گروه Bهمه مواد غذايي به بهترين شکل جذب شده و خستگي در بدن کاهش مي‌يابد.

انتخاب، نگهداري و پخت قارچ
 

قارچ را بايد پخته خورد زيرا قارچ آلوده به موادي است كه فقط با پختن از بين مي‌رود اما قارچ‌هايي را كه در واحدهاي صنعتي توليد مي‌شوند مي‌توان بدون هيچ مشكلي پس از تميزكردن مصرف كرد.
حتما قارچ مورد نياز خود را از مراكزمعتبر تهيه فرماييد.
هرگونه تغييردر رنگ ظاهري قارچ و هرگونه احساس مزه نامطبوع بايد مورد توجه قرار گيرد و از مصرف اين‌گونه قارچ‌ها خودداري شود.
قارچ‌ها را حداكثر چهار روز در يخچال نگه داريد.
آب پز کردن قارچ‌ها باعث از بين رفتن ويتامين‌هاي گروه B مي‌شود.

‌سرخ‌کردن قارچ
 

مقدار کمي روغن يا کره را در ظرف قرار داده و براي مدت کوتاهي با حرارت بالا ظرف را گرم کنيد. مقدار روغن بايد به حدي باشد که ظرف به آن آغشته شود. يک لايه قارچ قطعه قطعه شده را در ظرف قرار داده صبر کنيد تا قارچ به مقدار مناسب سرخ شود (قطعات بايد به رنگ قهوه‌اي متمايل به قرمز درآيند).

کباب‌کردن قارچ
 

ابتدا کمي روغن يا کره روي سطح قارچ بماليد تا سطح آنها مرطوب شود. قارچ را در فاصله 10 سانتي‌متري از آتش قرار داده و هر طرف را به مدت 4 تا 6 دقيقه گرما دهيد.
در حين کباب‌کردن مي‌توانيد يک يا دو بار ديگر نيز از روغن يا کره استفاده کنيد. توجه کنيد که قارچ در مجاورت گرماي خيلي شديد قرار نگيرد.

طبخ قارچ در مايکروويو
 

قارچ به خوبي در مايکروويو پخته مي‌شود. مقدار مورد نظر قارچ را در ظرف مايکروويو قرار داده (بدون نياز به روغن يا کره) سپس آن را براي مدت دو تا سه دقيقه روي درجه بالا يا 100 درصد طبخ کنيد. در اين مدت فقط يک بار آن را به هم بزنيد.

چند توصيه براي مصرف بهتر قارچ
 

براي نگهداري قارچ به مدت طولاني به خصوص در فريزر بايد قارچ‌ها را در آب جوش نيم‌پز كرد. براي اين كار قطعات كلاهك و ساقه را از هم جدا كرده و هر يك را به طور جداگانه در داخل يك پارچه توري ريخته و در آب جوش قرار مي‌دهيم كه زمان سه تا پنج دقيقه براي كلاهك و 7 تا 10 دقيقه براي ساقه‌ها كافي است سپس قارچ‌ها را از آب خارج كرده و پهن مي‌كنيم تا آب سطحي آنها گرفته شود و بعد داخل فريزر مي‌گذاريم.
براي تهيه پودر قارچ خانگي مي‌توان مثل سبزي خشك كردن عمل كرد و با قرار دادن قارچ در محلي با گرماي ملايم آن را خشك و سپس آسياب كرد (هنگام پودر كردن بايد دهان و بيني با ماسك پوشانده شود).
ساقه‌هاي قارچ صدفي كه بافتي سفت دارند را مي‌توان بعد از نيم‌پز شدن و چرخ كردن در غذاهايي مانند كوكو، كتلت و شامي به مصرف رسانيد.

روش شناسايي قارچ سمي از خوراکي
 

براي شناسايي قارچ‌هاي سمي از خوراکي راه دقيق و مطمئن آزمايشگاه است و فقط شناسايي جنس و گونه کافي نيست. اما روش‌هاي ديگري نيز وجود دارد که دقيق نيستند از جمله:
1) بخارات حاصل از جوشاندن قارچ سمي در آب جوش باعث سياه‌شدن قاشق نقره‌اي مي‌گردد.
2) رنگ‌هاي خاص کلاهک قارچ‌ها (به عنوان مثال قارچ با کلاهک قرمز و دانه‌هاي سياه) سمي است.
3) وجود زايده کيسه مانند در پايه قارچ‌ها معمولا نشان سمي بودن آنهاست.
4) قارچ سمي باعث بريده شدن شير (اصطلاحا دلمه شدن) مي‌گردد.

پرورش قارچ صدفي در منزل
 

امروزه با اصلاح و تهيه بذر گونه‌هاي مرغوب و كمياب قارچ‌هاي صدفي و نيز آشنايي مردم با خواص درماني آنها محققان علوم گياهي به فكر هر چه ساده‌تر كردن روش‌هاي پرورش اين قارچ‌ها افتاده‌اند تا مردم در هر نقطه از جهان با شرايط آب و هوايي مختلف بتوانند از مزاياي آن بهره‌مند گردند. يكي از اين روش‌ها كه امروزه جاي خوبي در محيط زندگي افراد مطلع و علاقمند پيدا كرده استفاده از كيت‌هاي پرورش قارچ‌هاي صدفي است. افراد متخصص پس از تهيه و اصلاح بذور مرغوب و كمياب قارچ‌ها كه با روش‌هاي پيچيده و دشواري انجام مي‌شود، آن را روي محيط كشت كاه و كلش فرآوري و استريل شده كشت داده و پس از گذراندن بخشي از دوره رويش (به وسيله انكوباتور) آن را در اختيار مصرف‌كننده قرار مي‌دهند.
پس ملاحظه مي‌فرماييد كه كار چقدرساده شده و هر كس پس از تهيه كيت و نگهداري آن در دما و رطوبت مطلوب، با گذشت 2 تا 3 هفته مي‌تواند از محصول بهترين قارچ‌ها در هر فصلي از سال استفاده نمايد. مزاياي اين روش، توليد قارچ روي محيط كشت كاملا استريل و عاري از هرگونه باكتري، ويروس و كپك‌ها و عدم استفاده از هرگونه كود اعم از طبيعي و شيميايي و سموم است. از آنجا كه بيشتر وزن قارچ را آب تشكيل مي‌دهد، بيشترين توجه را در زمان پرورش قارچ بايد به تامين و حفظ رطوبت آن معطوف کرد.
منبع:http://www.salamat.com